از دوغاب ماسه سیمان برای چسباندن کاشی لعاب دار و یا بدون لعاب روی سطوح قائم استفاده می شود.  نسبت حجمی این دوغاب  5 :1 است و برا ی پر کردن بندها از  دوغاب سیمان و پودر سنگ بهره می برند.  دوغاب را می توان  با ماده دافع آب مخلوط  نمود.  در بعضی از موارد برای چسباندن کاشی و سرامیک از چسب های خمیری مخصوص استفاده می کنند.  این چسب ها غالبا بر روی  دیوارهای بتنی یا گچی استفاده می شوند.  این نوع مواد معمولاً در مقابل آب، اسید و مواد نفتی مقاوم می باشند.  باید در اجرای کاشی کاری مواردی مثل تراز، شاقول و قائمه بودن زوایا رعایت شود و به هنگام استفاده از دوغاب ماسه سیمان که با سایر ملات ها به خصوص گچ و خاک و کاه گل چسبندگی ندارند قبلا باید دیوار به کمک ملات سیمان ساخته و یا اندود شده باشدو در اجرای کاشی کاری باید کلیه نکات آجر چینی مورد نظر قرار گیرد.  

 کاشی

 خاک رس، نسبت به کانی ذاتی خود، به گروه کائولین ALO2, 2SO2,2H2O و و هالوزیتها  al2o ,2SO2,4h2o  ومونت مورفوفیت تشکیل شده است.  کاشیها، بهترین مصالح موافق از نوع سرامیک می باشند که هم ارزان و هستند و هم استحکام و ظرافت و زیبایی آنها ذخیره کننده است.  کاشی، دارای انواع مختلف ساده، برای سینه دیوار و انحنا دار برای شروع و انتهای نبشها و نوع مخصوص قرنیز که کاشی را با حالت زیبایی، به سرامیک یا موزائیک و سنگ کف می رساند، می باشد.  کاشیها به صورت رنگارنگ و نقاشیها و صور مشبک و برجسته و یا یک طرح یا در کل به صورت تابلو و نوشته  و غیره ساخته می شوند.  کاشی در کارخانجات کاشی سازی، با لعاب و رویه زدن و پختن در  جا، با استحکام و اندازه های مختلف ساخته می شود.  لعابها معمولاً از کایولین، کوارتز، فلدسپاتها و با اضافه کردن گچ و اکسید آهن گرفته می شود که برای لوله های فاضلاب و غیره مصرف و در مورد رنگها از اکسیدهای فلزات استفاده می  شود.  این مجموعه ها به صورت پودر آهن شده وبا دستگاه روی کاشی کشیده می شود و در کارخانه خشک و پخته می شوند و این عمل کاشی را ضد آب می کند. برای ممکن ساختن چسبندگی کاشی  با ملات، آن را 5/1 تا 2 میلیمتر برجسته می سازند.  کاشی با ابعاد 10×10 الی 40×40 برای دیوارهاست.  از جمله سایر موارد، نمی توان  به مواردی نظیر کاربردهای بهداشتی مثل وان و روشویی و موارد دیگر که پس از لعاب دادن، بر روی آنهاکارهای اضافه، انجام می گیرد و به صورت سبک و تمیز در می آیند، اشاره کرد.  کاشیهای دیواری حداقل 6 میلیمتر و حداکثر 10 میلیمتر ضخامت دارند تا انقباض نداشته باشند کاشیها را  100 درجه گرما داده و فورا داخل آب 20-18 درجه قرار می دهند، در این  قسمت احتمال ترک برداشتن آزمایش می شود.

 کاشیها در دمای 1250- 1200 درجه پخته شده و سپس از دادن لعاب، آنها را دوباره  1260 – 1100 درجه حرارت می دهند.  کاشیها طبق بند 7-4-2 – آیین نامه سازمان برنامه، از لحاظ نداشتن نقص، درجه یک و با داشتن چند خال 2/1 میلیمتر در رویه و لبه درجه 2 واگر این اشکالات 3-2 میلیمتر  باشد درجه 3 خوانده می شوند.

خمیر چسب کاشی و سرامیک به جای بتن ماسه یا دوغاب

 این ماده بصورت آماده قابل تحویل است برای نصب کاشی و سرامیک بر روی دیواره های بتنی و گچی و سیمانی و انواع قطعات پیش ساخته و سطوح قدیمی کاشی کاری شده، یعنی کاشی روی کاشی و سرامیک روی سرامیک و یا هر سطح آماده ای، مورد استفاده قرار می گیرد.  

 خمیر چسب کاشی بر پایه رزینهای صنعتی با کیفیت مورد لزوم ساخته می شود و برای نصب کاشی و سرامیک داخل ساختمان ها مورد مصرف قرار می گیرد این چسب پس از ساخته شدن در مقابل نفوذ آب،  رطوبت و عوامل جوی، حرارت و یخبندان کاملا مقاوم می باشد از دیگر مشخصات این چسب این است که نصب کاشی و سرامیک را بسیار آسان نموده و دارای قدرت چسبندگی فوق العاده ای بر روی سطوح و خاصیت الاستیک کافی و انعطاف پذیری و مقاوم در قبال نشست، مخصوصاً ساختمان های بلند و در مورد تنش های ساختمانی، لرزش و انقباض و انبساط ساختمان  می باشند از دو طریق سنتی و دوغابی و لقمه چسب موجود که باعث تجمع حشرات مضر می باشند بهداشتی و یا صرفه تر می باشد.  

 میزان و طریقه مصرف :

 مقدار مصرف بستگی به میزان سطح زیر کار ( زیر سازی) دارد.  هرچه سطح صاف و گونیایی تر باشد، مقدار مصرف  کمتر می شود.  بهتر است   چسب را با ماله دندانه دار بصورت افقی و عمومی چند بار به سطح کشیده  آنگاه به دقت کاشی را نصب کرد.  در سطوح صاف و یکنواخت میزان مصرف 2 کیلوگرم بر متر مربع  می باشد.  پس از کشیدن چسب روی سطح دیوار، در دمای معتدل ( حدود 20 درجه سانتیگراد ) بهرت است حداکثر ظرف مدت 20 دقیقه، نصب انجام گیرد اگر دیرتر از این مدت زمان اجرای نصب صورت گیرد بعلت پوسته، بصورت قشر نازکی، گیرش می نماید و اگر دیر تر از این مدت زمان، اجرا  نصب صورت گیرد بعلت پوسته، بصورت قشر نازکی، گیرش می نماید و اگر در چنین شرایط نصب انجام شود، اجرا کامل نبوده و قابلیت چسبندگی صحیح نمی باشد.  کاشی وسرامیک ها بر روی سطوح تا مدت 2 ساعت قابلیت جابجایی دارد.  دمای محیط باید درحدود 20 درجه سانتیگراد باشد و اگر درجه حرارت کافی نباشد باید محیط گرم شود، سپس شروع به ا جرا کنیم.  حداقل 60% در صد کاشی باید آغشته به خمیر یا چسب به دیوار بارشد.  در حالت چسباندن کاشی بر روی کاشی قدیمی باید با نوک چکش تیشه دار، کاشی قدیمی را مضرس نمود تا کار با کیفیت مطلوب صورت گیرد.  شرایط نگهداری و انبار داری با هوای معتدل و به دور از یخبندان 5 ماه می باشد.  

  پودر چسب کاشی و سرامیک :

 مشخصات : پودر چسب کاشی وسرامیک بر پایه سیمان و سایر مواد شیمیایی متشکله تولید شده و به منظور نصب کاشی و سرامیک در کف یا دیواره های سیمانی مورد استفاده قرار می گیرد.  

 خواص : پودر مورد بحث، در مقابل نفوذ آب  مقاوم بوده و به همین سبب می تواند جهت نصب کاشی وسرامیک در کف آشپزخانه، حمام،  دستشویی و هر محلی در ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد.  

 شرایط کار :  به دلیل وجود مواد شیمیایی تا 5+ درجه سانتیگراد قابل  مصرف می باشد و در صورت کم بودن درجه حرارت، یا احتمال کاهش دمای هوا در 24 ساعت آینده، باید  از اجرای کاشی کاری صرف نظر نموده و یا محیط را گرم نگه داشت،  پودر کاشی و سرامیک  پس از خشک شدن دارای مقاومت در برابر حرارت از 30- تا 120 درجه سانتیگراد  می باشد.  

 مقدار و طریقه مصرف :   برای مصرف چسب پودری، باید قبلا  یک پیمانه آب را داخل ریخته و سه پیمانه پودر را در حال بهم زدن اضافه نموده و پس از 15 دقیقه، خمیری صاف و یکدست بدست  می آید.  زمان منتظر ماندن پیشنهادی تا ظاهر شدن خواص مواد مختلف شیمیایی که در چسب پودری و جود دارد ضروری است.  

 توصیه لازم :

 چسب  آماده شده در مدت کمتر از یک ساعت، باید مصرف شود، در غیر اینصورت خشک شده وخراب می شود.  مقدار مصرف، بستگی به صاف یا ناصاف بودن زیر سازی دارد ولی در حالت معمولی 3 کیلوگرم برای یک متر مربع می باشد پس از انتقال بر روی  سطح حداکثر تا 20 دقیقه باقی خواهد ماند پس از آن آن به علت تشکیل پوسته مخصوص بر روی آن حالت چسبندگی را از دست می‌دهد.  ماله مورد نیاز چسب پودری و خمیری  شانه‌ای مخصوص بوده و از طرف شرکت سازنده تحویل می‌گردد.  چسب پودری در کیسه‌های 25 کیلویی به بازار عرضه می شود.  

سرامیک

مواد آجر و سرامیک و کاشی تقریباً به هم شباهت دارند و جزو سنگهای مصنوعی محسوب می گردند سرامیک از مواد خام و معمولاً سنگهای رسوبی که بیشتر از 40% Al2O3 دارند ساخته می‌شود.  سیلکات آلومینیوم بی آب mAl2O3nSiO2 که خواصشان با Fe, Ca , K , Mg, NA مقداری فرق می کند، ‌به طور کلی خاک رس در دمای بیشتر از نقطه ذوب (80-1350 درجه) جزو طبقه نسوز قرار می گیرد.  ارزیابی کیفی مواد خام رابطه نزدیکی با منشأ آنها دارد که هدف کار مهندسین می باشد خاکهای رس به نام رس آجر پزی جوشی با تخلخل لعابدار چینی و سرامیکی وجود دارند.  ذرات کوارتز فلدسپات، ‌میکا و دیگر کانیها رس را غنی می‌کنند و بدون آن رس ضعیف خواهد بود.  سرامیک از انواع خاک رس ساخته می‌شود و منظور از درست کردن گلی است که اول حالت پلاستیک داشته و پس از پخته شدن به صورت سنگ درآید اضافه کردن بازالت و بلندیت و گرانیت حدود 8% و حدود 2% کرمیت آن برای ریخته گری خوب است.  آجر بنایی تنبوشه های کف و سوراخ دار برای زهکشی و سفال پوشش پشت بام ها از انواع سرامیک هستند کاشیهای ضد اسید و موارد مختلف تزیینی مخصوصاً به صورت کاشی معرق و تشت و گلدان و غیره از انواع  سرایک می‌باشند.  سرامیک توپر و ظریف سبک به صورت نماکاری کناره بخاریها، فرش کف، مقره شمع و وسایل بهداشتی مثل کاسه توالت و دستشویی وشبه موزائیک و حتی کاسه و بشقاب ساخته می‌شوند به نوع سبک آن خاک اره مخلوط می کنند که بعد از پخته شدن سوراخ دار می‌ماند و از خاکهای کائولن و رس و بان شیت (سرشو) و بگزیت و غیره که به ترتیب از پوسیده شدن سنگهای آذرین فلدسپاتهای گرانیتی دیوریتی و گابرووگنایس و پرفیر که آب باران با CO2 هوا و اکسید کربن CO2H2 بتدریج پوشانیده است سنگهای کلسیم سدیم و کالیم به صورت سیلیکاتهای آلومینیومی مانده که حدودا 50 درصد ماسه کارتزی دارد و برای خالصی آن را می شویند یا در ماسه شورهای گردنده درون آب می چرخانند و این آب کائولن ها را در حوضچه ها ته نشین کرده و صاف و خالص می کنند که در این صورت حدود 42 درصد سیلیس SiO2، 40%  اکسید آلومینیوم دارد که در 750-450 درجه الی الی 800 درجه آب شیمیایی آن تبخیر شده و سخت می شود و حرارت آن با ازدیاد رس و اکسید آهن بالا رفته تا 1200 درجه می‌رسد.  بهترین سرامیک از این نوع خاک بدست می‌آید.  در سردشت، دره آستارا، فومن و....  خاکهای فوق وجود دارند. سرامیک انواع پوکه حدود 5% آب می‌مکد و سخت (سرامیک ) – که کمتر آب جذب می‌کند را شامل می‌شود.  در فونداسیون تا سقف ساختمان در مراحل مختلف مصرف دارد.  سرامیک رنگهای مختلف سفید و زرد روشن دارد.  نوع سفید که پرسلن (Porcelain) خوانده می شود دارای دو گونه دیر ذوب و زود ذوب است.  گونه دیر ذوب آن دارای مواد اضافه شده اکسید آهن و کوارتز و ماسه و سایر مصالح می‌باشد.  محصولات آنها در آجرنما، سرامیک، موزائیک کف و لوله‌های فاضلاب مصرف دارد گونه زود ذوب آن که کوارتز و ماسه و آهک و مواد آلی اضافه شده دارد در آجرهای سوراخدار و سبک مصرف می‌شود.  درجه پلاستیسیته سرامیک به دانه بندی رس مربوط می شود و با کم کردن مواد ماسه ای زیاد می‌شود.  درشت آن که ماسه‌ای است 15/0 تا 5 میلیمتر و ریز آن تا 005/0 تا 15/0 میلیمتر می‌باشد.  سرامیک ضد حرارت و صدا از تفاله کوره های بلند با فوران بخار و هوا فشرده و بر پایه مواد دولومیت و آهک رس دار و شیست و رس آهکی بوجود می‌آیند، تفاله ها دارای اکسیدهای Na2O2, NaO2, K2O2, P2O5, S, PbO, ZnO, FeS, Al2O3 ,TiO2, SiO2, CaO2 , CaO, MgO, MnO, Ca, N, Cu, F , Fe2O3, CeO3 می باشد با 24 حرف قرنها نوشته بوجود آمده با چند علامت رایانه، قدرتهای محاسباتی میلیاردی حاصل شده با مواد بالا در کیفیتهای مختلف حرارت‌ها و درصدهای متعدد، می‌شود بی‌نهایت ترکیب درست کرد، برای این است که هزاران سال است این کار شروع شده و ادامه دارد و هر کس به دنبال بررسی سرامیکهای عهد عتیق و گذشته است.  

منبع: مقالات فارسی - persianarticle.com